Chết cả đôi bên
.
Đời vua Chiêu vương nước Kinh, có vị quan tên Thạch Chữ rất là công minh chính trực, thường hay nói với những kẻ hầu cận rằng:
– Màn trời chiếu đất với phòng ấm giường êm. Khác nhau ở chỗ nào? Bởi một khi nhắm mắt đưa hồn vào cõi mộng, thì ngoại vật chẳng còn ảnh hưởng gì đến cả, nên ta nhất định thanh liêm. Quyết không thể vì một chút xa hoa mà giam mình trong tăm tối.
Lúc ấy, có quan phó tướng là Đổng Vương, lấm lét thưa rằng:
– Đành là vậy, nhưng trước khi chìm vào giấc mộng, thì… ngự trên giường êm vẫn dễ ngủ hơn là nằm chơi trên đất. Yên ổn trong phòng vẫn hơn là… một đống giữa trời khuya. Chân lý đó lẽ nào tướng quân vẫn làm ngơ không biết?
Thạch Chữ đang hớn hở là vậy, nhưng khi nghe đến lời này, bỗng khựng lại một phút giây, rồi yếu ớt nói:
– Chẳng lẽ ngoại vật lại cần thiết đến thế hay sao?
Đổng Vương hăng hái đáp:
– Tướng quân bây giờ đang mình riêng đơn chiếc, nên có thể lấy sương làm màn, lấy đất làm gối, mà vẫn mộng đẹp năm canh, nên mới khăng khăng nghĩ là y như thế. Chớ một mai tướng quân có người hầu hạ, sửa túi nâng khăn, thì hạ quan tin chắc tướng quân sẽ quay đầu sang hướng khác.
Thạch Chữ lặng người đi một chút, rồi cười to đáp:
– Xuất giá tòng phu. Sao lại có chuyện mặt trời mọc về hướng tây như thế?
Đổng Vương vội vã thưa:
– Lúc tướng quân gặp rủi ro ở đời, ai là người san sẻ cảm thông? Lúc tướng quân bệnh hoạn ốm đau, ai là người tối ngày lo thang thuốc? Lúc tướng quân nhọc mệt chuyện quân binh, ai là người đem rượu thịt ra bày trò tiêu khiển? Và như vậy, tướng quân nỡ lòng nhìn người ấy khổ cực mà vui được hay sao?
Thạch Chữ nghe vậy, liền lắc đầu một hơi mấy cái, rồi mạnh dạn đáp:
– Là nam tử đại trượng phu, muốn đi là đi, muốn ở là ở. Cử động phải thập phần khoái lạc. Ta hỏi ngươi: Từ trước đến nay, có bậc anh hùng hảo hán nào lại tha thiết với ba cái đồ ngoại vật? Thậm chí gặp lúc đạt được sở nguyện của mình, thì giũ áo từ quan, vui chơi cùng sông nước, sống tự tại tiêu dao. Thiệt đáng là mẫu mực cho ta suốt đời noi theo vậỵ
Đổng Vương dù trong lòng chưa phục, nhưng khi nghĩ đến chén cơm, thì hào khí đã bay gần phân nửa, nên muốn dừng ngay lại, rồi nghe lòng chẳng đặng yên, liền vớt vát nói:
– Đúng là các bậc anh hùng hảo hán đó không tha thiết với kim ngân, bởi lẽ đã có quý phu nhân thu gom đồ ngoại vật. Còn chủ tướng chỉ có mình ên, nên hạ quan hơi lo là vì duyên cớ đó!
Thạch Chữ, phần thì nhìn thấy sự tha thiết của Vương, phần lo vợ giận sau này, nên thót cả ruột gan, lẩm bẩm nói:
– Thằng này đã có vợ, nên hiểu nhiều hơn mình, thành thử mới rút ruột rút gan mà tỏ bày ra như thế. Nếu ta quyết liệt chối từ, hoặc tỏ giọng khinh khi – thì ở mai này – hẳn chẳng có ai muốn chia xẻ với ta điều chi thêm nữa!
Nghĩ vậy, liền hắng giọng một cái mà nói rằng:
– Người vì tiền mà chết. Chim vì mồi mà chết. Ai ai cũng biết vậy, nhưng trên đời đã đặng mấy ai làm chủ được lòng mình? Ta vì không muốn phụ rẫy ơn vua, lại càng không muốn trở thành miệng bia cho đời sau tán bậy, nên gắng sức giữ gìn. Chớ thực ở thâm tâm, cũng không thiếu nhiều hôm túng bấn.
Ngày nọ, Chữ đi tuần trong hạt, chợt thấy có người ôm đống vải trong chợ chạy ra, thì biết là ăn trộm, bèn thét tả hữu đuổi theo bắt. Lúc tóm được người đó rồi, bỗng nhận ra là cha, liền hơ hãi nói:
– Cha làm thầy mà con đi bán sách, đã đủ mua chuyện cho người đời. Nay cha làm ngược lại, là cớ làm sao?
Thạch ông run run đáp:
– Ta tuy là cha của con, nhưng là người có tội. Vậy con hãy lấy công tâm ra mà xử, luật pháp ra mà nghiêm. Chớ đừng vì một… núi Thái sơn mà đẩy tương lai của mình vào nơi tăm tối!
Rồi nhìn xuống đất mà thở. Chữ thấy vậy, mới kéo cha lại gần… khổ sở nói:
– Cha lấy nhiều quá thì mần răng mà… chạy? Chớ phải chi cha cầm hai xấp, thì giờ này đã sải bước vọt nhanh, và phụ tử thâm sâu chẳng còn chi rắc rối!
Thạch ông ngẩng mặt lên nhìn con, thở dài thườn thượt, rồi nghèn nghẹn mà rằng:
– Chỉ còn mấy ngày nữa là đến sinh nhật cưới của cha và mẹ, mà mẹ của con bỗng ao ước được mặc lại mấy màu của thời xa xưa đó. Con lại chính trực thanh liêm, nhà lại hổng tiền. Cha bàng hoàng chợt nghĩ: Cả đời của mẹ đã hy sinh cho cha, đã cực khổ sớm hôm để lo cho con được nên người nên vóc – mà bây giờ – chỉ mơ ước được về với tuổi xuân bằng kỷ niệm, bằng chiếc khăn voan, bằng những màu áo thân quen đã mặc – nên cha mới nhất quyết hoàn thành tâm nguyện của mẹ con – bằng cách sẽ tìm lại những màu đã mặc trong ngày hôn lễ. Chỉ tiếc là ngày ấy mẹ con mặc hơi nhiều, nên ta phải lấy đủ những màu… thiêng liêng đó, thành ra chậm chạp, nên mới lâm vào cảnh oái oăm. Trời cao khôn xét!
Thạch Chữ khi đã tận tường, bèn cháy cả ruột gan, thảng thốt nói:
– Thương vợ mà phải lút cán cho vợ vui, thì tự cổ chí kim chỉ mình cha thôi đó!
Lúc ấy, Thạch ông cảm như con mình hiểu được, bèn phớn phở tim gan, mà nói rằng:
– Dù sức cùng lực kiệt, nhưng để mẹ con được vui, thì cho dẫu có vạc lửa dầu sôi, cha cũng nhào dzô chơi láng.
Thạch Chữ vội vàng hỏi:
– Thế mẹ có biết chuyện cha làm không?
Thạch ông lắc đầu đáp:
– Âm thầm làm việc, âm thầm hy sinh, đợi khi mọi chuyện êm xuôi, mới hớn hở mang quà ra… kính biếu.
Thạch Chữ sau khi đã hiểu rõ đầu đuôi, liền gọi Đổng Vương đến, mà nói rằng:
– Người này là cha của ta. Vì yêu mẹ mà sa chân vào luật pháp. Nay ngươi đem cha ta về, giữ ở công nha, nhưng rượu thịt đủ đầy. Đợi ta thỉnh ý của Chiêu vương rồi ngày sau tra xét.
Đoạn, kéo Vương đến ngồi bên gốc cây hỏi :
– Công danh sự nghiêp với tình phụ tử. Cái nào nặng hơn ?
Vương ngẫm nghĩ một chút, rồi cẩn trọng đáp :
– Cha mẹ sỡ dĩ hy sinh tới bến cho con, là mong con thành đạt với đời Nếu con thành đạt là đã vuông tròn chữ hiếu, đáp tạ ơn sâu. Cứ vầy mà xét thì sự nghiệp công danh phải lớn hơn thâm tình đó vậỵ
Qua ngày sau, Chữ xin vào gặp Chiêu vương, lúc đó đang cùng với ái phi thưởng hoa ở vườn ngự uyển. Chữ dập đầu xuống nói:
– Kẻ ăn cắp là cha của hạ thần. Bắt cha bỏ ngục thì tình không nỡ. Còn vì cha mà bỏ phép nước thì lý không xuôi. Hạ thần làm quan mà không tròn trách nhiệm, thì trước là có lỗi với ơn vua, sau với bá tánh cũng ngàn câu không đúng!
Chiêu vương nghe vậy, liền trố mắt ra nhìn Thạch Chữ, rồi bất chợt nói:
– Rau nào thì sâu đó. Ngươi chính trực thế này, thì không thể tin được cha ngươi lại tào lao như thế. Hay là trong vụ này, có uẩn khúc gì chăng?
Chữ liền đem chuyện cha vì muốn làm vui lòng mẹ mà lâm vòng lao lý, kể cho môt hồi. Lúc kể xong, mới buồn hiu nói:
– Động lực thúc đẩy thì tốt, nhưng thể hiện thì sai. Nếu bây giờ hạ thần kết tội cha, thì có khác chi xúi bá tánh đừng có hy sinh nữa. Cầm bằng như tha bổng cha, thì cũng giống như tự bịt mắt cho người ta ăn trộm. Thiệt là khó tính!
Chiêu vương nghĩ ngợi một chút, rồi quay mặt qua ái phi mà nói rằng:
– Khanh thường xem phim bộ. Chứng kiến những cảnh đời chỉ xảy được trong… phim, thì với chuyện này phải làm sao thanh toán?
Ái phi nghe vua hỏi ý kiến của mình trước mặt người lạ, bèn má đỏ lựng lên, nũng nịu nói :
– Theo bệ hạ, thì ở cõi hồng trần này cái gì quý giá nhất?
Chiêu vương muốn lấy lòng người đẹp, liền lẹ miệng đáp :
– Tình yêu đến từ sự rung động của con tim, thì tất cả mọi vật của thế gian chẳng còn chi hơn nữa.
Ái phi lại hỏi:
– Thế bệ hạ có hiểu tình yêu thật sự là… cái gì không?
Chiêu vương ú ớ đáp:
– Quả nhân nghiêng bên trái thì mỹ nữ, nghiêng bên phải là tài nhân. Tự bản thân chưa một lần theo ai cả, nên tình yêu thật sự quả tình là chưa biết.
Lúc ấy, ái phi mới dìu Chiêu vương leo lên hồ vọng nguyệt, lấy tay chỉ hai ông bà cụ vừa tập Tài chí xong, đang tay nắm tay giữa khung trời lộng gió, mà nói rằng:
– Tình yêu thật sự giống như hai người ở dưới kia. Tay nắm tay sống hơn nửa cuộc đời. Bây giờ dẫu cho đầu đã bạc, lưng đã còng, nhưng vẫn còn tay nắm tay, vẫn còn hớn hở trao nhau những nụ cười mà chưa hề thấy chán. Cho dù thời gian tráng kiện đã qua, nhưng nồng ấm thương yêu vẫn chưa hề tắt lụn. Thần thiếp nghĩ: Cho dù có làm chủ được giang san. Cho dù có trong tay ngàn ngàn mỹ nữ – mà không có được một nụ cười nâng đỡ ủi an, không có được một nắm tay đỡ đần lúc vấp ngã – thì so với hai đầu bạc dưới kia, vẫn thua nhiều lắm vậy!
Rồi tựa đầu vào vai của Chiêu vương, mà nói rằng:
– Lẽ thường thì người ta sẵn sàng hy sinh, thậm chí quên cả mạng sống cho người mình yêu. Chớ được mấy ai chịu bỏ xác thân cho chồng hay vơ… Nay có cơ hội này, thì bệ hạ hãy tuyên dương, rồi ban thưởng ít kim ngân cho lòng dân hưng phấn.
Chiêu vương mặt bỗng nghệch ra, rồi ngơ ngác nói:
– Ăn trộm không phạt đã là may. Sao lại có chuyện ban thưởng nằm chơi trong đó?
Ái phi thủng thẳng đáp:
– Làm bậy, phạt là lẽ thường. Đại lượng khoan dung mới thật đáng cho đời sau noi dấu!
Mõ Sàigòn
Trần Văn Giang (st)