Hiểu Đời
.
*
Lời giới thiệu:
Đây là một bài viết ngắn của ông Chu Dung Cơ (朱镕基) với tựa đề “Hiểu Đời.”
Ông Chu Dung Cơ sinh năm 1928 ở Hồ Nam Trung Hoa, gia nhập đảng cộng sản Trung Cộng (TC) từ năm 1949. Ông Chu Dung Cơ từng là nạn nhân và bị thanh trừng trong thời “Cách mạng Văn Hóa” của Mao Trạch Đông; nhưng sau đó được Đặng Tiểu Bình phục hồi chức vụ khi chính ông Đặng Tiểu Bình quay trở lại chính trường và bắt đầu cuộc cải cách kinh tế TC. Ông Chu Dung Cơ được lần lượt được bổ nhiệm làm Phó Thủ tướng TC năm 1993-98 và rồi Thủ tướng từ năm 1998-2003,
Ông Chu Dung Cơ đã tự công nhận là “Triết lý nhân sinh của tôi dài mà không thừa”; trong khi độc giả của ông thì lại cho là ông viết bài “Hiểu đời” tuy “ngắn mà không thiếu!”
Riêng cá nhân tôi, vốn là một người “Chống cộng rất cực đoan” (!), đọc qua những kinh nghiệm đời không hề có màu sắc chính trị mà ông Chu Dung Cơ trình bày, tôi thấy rất thực tế nhân bản, rất đáng đọc; và tôi chẳng-đặng-đừng không thể không chuyển đến quý vị cùng đọc (không thể bỏ qua được!).
Mặc dù lời của Ông Chu Dung Cơ chủ tâm nhắm vào người đọc lớp cao niên; nhưng tôi lại thấy ngay cả những người của lớp trẻ cũng có thể đọc và suy gẫm chuyện của người già (!).
Trần Văn Giang
*
1.Thời gian
Tháng ngày hối hả, đời người ngắn ngủi, chỉ một thoáng chốc đã già. Chẳng dám nói hiểu hết mọi lẽ nhân sinh nhưng chỉ có hiểu đời thì mới sống thanh thản, sống thoải mái.
Qua một ngày mất một ngày.
Qua một ngày vui một ngày.
Vui một ngày là lời được một ngày.
2.Hạnh Phúc
Hạnh phúc do mình tạo ra. Vui sướng là mục tiêu cuối cùng của đời người. Niềm vui ẩn chứa trong những sự việc vụn vặt nhất trong đời sống mà mình phải tự tìm lấy. Hạnh phúc là cảm giác, cảm nhận, điều quan trọng là ở tâm trạng.
3.Tiền bạc
Tiền không phải là tất cả nhưng tiền không phải không là gì. Đừng quá coi trọng đồng tiền, càng không nên quá so đo, nếu hiểu ra thì sẽ thấy nó là thứ ngoại thân, khi ra đời chẳng mang đến, khi chết chẳng mang đi.
Nếu có người cần giúp, rộng lòng mở hầu bao chi bớt đi một mớ, đó là một niềm vui lớn.
Nếu có thể dùng tiền mua được sức khỏe và niềm vui thì tại sao không bỏ ra mà mua?
Nếu dùng tiền mà mua được sự an nhàn tự tại thì đáng xài lắm chứ!
Người khôn biết kiếm tiền và cũng biết tiêu tiền.
Làm chủ đồng tiền, và cũng đừng làm tôi tớ, nô lệ cho nó.
4.Tuổi già và con cái
“Quãng đời còn lại càng ngắn thì càng phải làm cho nó phong phú.”
Người già phải thay đổi quan niệm cũ kỹ đi, hãy chia tay với “ông Sư khổ hạnh,” hãy làm “con chim bay lượn.” Cần ăn thì ăn, cần mặc thì mặc, cần chơi thì chơi, luôn luôn nâng cao phẩm chất của cuộc sống, hưởng thụ những thành quả công kỹ nghệ cao, đó mới là ý nghĩa sống của tuổi già.
Của cải là của con, địa vị là tạm thời, vẻ vang là quá khứ, sức khỏe là của chính mình.
Cha mẹ yêu con là vô hạn; con yêu cha mẹ là có hạn.
Con ốm cha mẹ buồn lo; cha mẹ ốm con nhòm một chút hỏi vài câu là thấy đủ rồi.
Con tiêu tiền cha mẹ thoải mái; cha mẹ tiêu tiền con chẳng dễ.
Nhà cha mẹ là nhà con; nhà con không phải là nhà cha mẹ.
Khác nhau là thế, người hiểu đời coi việc lo liệu cho con là nghĩa vụ, là niềm vui, không mong báo đáp. Chờ báo đáp là tự làm khổ mình.
Khi già bị ốm đau thì trông cậy ai? Trông cậy con ư? Nếu ốm dai dẳng chẳng có đứa con có hiếu nào ở bên giường đâu (“cửu bệnh sàng tiền vô hiếu tử”). Trông vào bạn đời ư? Người ta lo cho bản thân còn chưa xong, có muốn đỡ đần cũng không làm nổi. Trông cậy vào đồng tiền ư? Chỉ còn cách ấy thôi à?
5.Lời kết và Phẩm chất của cuộc sống còn lại
Cái được, người ta chẳng hay để ý; Cái không được thì nghĩ nó to lắm, nó đẹp lắm. Thực ra sự sung sướng và hạnh phúc trong cuộc đời tùy thuộc vào sự thưởng thức nó ra sao. Người hiểu đời rất quý trọng và biết thưởng thức những gì mình đã có, và không ngừng phát hiện thêm ý nghĩa của nó, làm cho cuộc sống vui hơn, giàu ý nghĩa hơn.
Cần có tấm lòng rộng mở, yêu cuộc sống và biết thưởng thức cuộc sống. Trông lên chẳng bằng ai, trông xuống chẳng ai bằng mình (“Tỷ thượng bất túc tỷ hạ hữu dư”), biết đủ thì lúc nào cũng vui (“Tri túc thường lạc”).
Tập cho mình nhiều đam mê lành mạnh, vui với chúng không biết mệt, tự tìm niềm vui.
Tốt bụng với mọi người, vui vì làm việc thiện, lấy việc giúp người làm niềm vui.
Con người ta vốn chẳng phân biệt giàu nghèo sang hèn, tận tâm vì công việc là coi như có cống hiến, có thể yên long; không hổ thẹn với lương tâm là được. Cứ nhìn ra, ai cũng thế cả, cuối cùng là trở về với tự nhiên. Thực ra ghế cao (chức vụ?) chẳng bằng tuổi thọ cao, tuổi thọ cao chẳng bằng niềm vui thanh cao.
Quá nửa đời người đã dành khá nhiều cho sự nghiệp, cho gia đình, cho con cái, bây giờ thời gian còn lại chẳng bao nhiêu thì nên dành cho mình; quan tâm đến bản thân; sống thế nào cho vui thì sống; việc nào muốn thì làm, ai nói sao mặc kệ vì mình đâu phải sống vì ý thích hay không thích của người khác; nên sống thật với mình.
Sống ở trên đời không thể nào có chuyện “vạn sự như ý”; có khiếm khuyết là lẽ thường tình ở đời, nếu cứ chăm chẳm cầu toàn thì sẽ bị cái cầu toàn làm cho mình luôn khổ sở. Chẳng thà thản nhiên đối mặt với hiện thực, thế nào rồi cũng xong.
Tuổi già mà tâm không già, đó mới là già mà không già; Tuổi không già mà tâm già, thế là không già mà hóa ra già. Nhưng khi phải tìm cách giải quyết một vấn đề khó khăn thì nên nghe người già.
Sống phải năng hoạt động nhưng đừng quá mức. Ăn uống quá thanh đạm thì không đủ chất bổ bị bệnh tật; mà ăn quá nhiều thịt cá thì không hấp thụ hết được, thành ra lại bị bệnh béo phì.
Quá nhàn rỗi thì buồn tẻ; quá ồn ào thì khó chịu… Mọi thứ đều nên “chỉ vừa vừa phải phải thôi.”
Người ngu gây bệnh cho mình (hút thuốc, say rượu, tham ăn tham uống…).
Người dốt chờ bệnh nặng (ốm đau mới đi khám chữa bệnh).
Người khôn biết phòng bệnh (chăm sóc bản thân, chăm sóc cuộc sống).
Phẩm chất của cuộc sống người già cao hay thấp chủ yếu tùy vào cách suy nghĩ. Suy nghĩ hướng lợi là bất cứ việc gì đều xét theo yếu tố có lợi, dùng cách suy nghĩ hướng lợi để thiết kế cuộc sống tuổi già sẽ làm cho tuổi già đầy sức sống và sự tự tin, cuộc sống có hương vị; Suy nghĩ hướng hại là loại suy nghĩ tiêu cực: Sống qua ngày với tâm lý bi quan, sống như vậy sẽ chóng già và chóng chết.
Khát mới uống, đói mới ăn, mệt mới nghỉ, thèm ngủ mới ngủ, ốm mới đi khám chữa bệnh… Tất cả đều là quá muộn.
Thú vui chơi là một trong những nhu cầu cơ bản của tuổi già, hãy dùng trái tim con trẻ để tìm cho mình một trò chơi ưa thích nhất. Trong khi chơi hãy thể nghiệm niềm vui chiến thắng, thua không cay, chơi là đùa.
Về tâm và sinh lý, người già cũng cần sự kích thích và hưng phấn để tạo ra một tuần hoàn lành mạnh. “Hoàn toàn khỏe mạnh,” đó là nói về thân thể khỏe mạnh, tâm lý khỏe mạnh và đạo đức khỏe mạnh. Tâm lý khỏe mạnh là biết chịu đựng, biết tự chủ, biết giao thiệp; Đạo đức khỏe mạnh là có tình thương yêu, sẵn lòng giúp người, có lòng khoan dung. Người thích làm điều thiện sẽ sống lâu.
Con người là con người xã hội, không thể sống biệt lập, bưng tai bịt mắt; nên chủ động tham gia các hoạt động công ích, hoàn thiện bản thân trong hoạt động xã hội, thể hiện giá trị của mình, đó là cuộc sống lành mạnh.
Cuộc sống tuổi già nên đa tầng đa nguyên, nhiều màu sắc, có một hai bạn tốt thì chưa đủ, nên có cả một nhóm bạn già. Tình bạn làm đẹp thêm cuộc sống tuổi già, làm cho cuộc sống của bạn nhiều hương vị, nhiều màu sắc.
Con người ta chịu đựng, hóa giải và xua tan nỗi đau đều chỉ có thể dựa vào chính mình. Thời gian là vị thầy thuốc giỏi nhất. Quan trọng là khi đau buồn bạn chọn cách sống như thế nào.
Tại sao khi về già người ta hay “hoài cựu” (hay nhớ chuyện xa xưa)? Đến những năm cuối đời, người ta đã đi đến cuối con đường sự nghiệp, vinh quang xưa kia đã trở thành mây khói xa vời, đã đứng ở cuối sân, tâm linh cần trong lành, tinh thần cần thăng hoa, người ta muốn tìm lại những tình cảm chân thành. Về lại chốn xưa, gặp lại người thân, cùng nhắc lại những ước mơ thuở nhỏ, cùng bạn học nhớ lại bao chuyện vui thời trai trẻ, có như vậy mới tìm lại được cảm giác của một thời đầy sức sống. Quý trọng và được đắm mình trong những tình cảm chân thành là một niềm vui lớn của tuổi già.
Nếu bạn đã cố hết sức mà vẫn không thay đổi được tình trạng hiện tại không hài lòng thì cứ mặc kệ nó! Đó cũng là một sự giải thoát. Chẳng việc gì cố mà được. Quả hái vội không bao giờ ngọt. Sinh lão bệnh tử là quy luật chung ở đời, không thể chống lại được. Khi thần chết gọi thì thanh thản mà đi. Cốt sao sống ngay thẳng không hổ thẹn với lương tâm và cuối cùng đặt cho mình một dấu chấm hết thật đậm tròn.
Chu Dung Cơ
Trần Văn Giang (ghi lại)
____________________________________
Bài đọc thêm về triết lý thực tế của cuộc sống
Đây là câu chuyện ngắn truyền miệng trong dân gian dưới thời “Cách mạng Văn Hóa” của Mao Trạch Đông (1966-1969) ở Trung cộng với tựa đề là “Con chim ngập trong đống phân” như sau:
CON CHIM NGẬP TRONG ĐỐNG PHÂN
Trời lạnh quá, một con chim bị cóng không bay được, rơi xuống cánh đồng.
Trong lúc chim nằm bất động chờ chết, một con bò đi qua đại tiện lên thân mình nó.
Chim được phân bò ủ ấm, dần dần tỉnh táo lại. Cảm thấy ấm áp và hạnh phúc. Nó bắt đầu cất lên tiếng hót vui mừng.
Một con mèo đi qua, nghe thấy tiếng chim hót liền tìm kiếm và phát hiện chim đang ở giữa đống phân. Mèo bới phân, kéo chim ra ăn thịt.
Bài học luân lý của câu chuyện:
- Không phải ai ỉa vào mình cũng là kẻ thù của mình.
2. Không phải ai kéo mình ra khỏi đống phân cũng là bạn mình.
3. Khi đang ngập đầu trong đống phân thì tốt nhất là ngậm (im) cái mồm lại…
Đồng bào có nghe tôi rõ chưa!? Hết biết!
Trần Văn Giang (ghi lại)